ኩፍኝ

-ኩፍኝ በቫይረስ የሚመጣ በብዛት ከአምስት ዓመት እድሜ በታች ያሉትን ህፃናት የሚያጠቃ ቢሆንም በሁሉም የእድሜ ክልል የሚከስት የቫይረስ ኢንፌክሽን ነው።
የኩፍኝ ሽፍታ
-ኩፍኝ ብዙውን ጊዜ መጀመሪያ በፊት ላይ እና ከጆሮዎ ጀርባ ላይ ቀይ ፣ ጠፍጠፍ ያለ  ሽፍታ ያስከትላል ፣ ከዚያም ወደ ታች ወደ ደረት እና ወደ ኋላ እና በመጨረሻም ወደ እግሮች ይተላለፋል።

ምልክቶች

-የኩፍኝ ምልክቶች ለቫይረሱ ከተጋለጡ ከ10 እስከ 14 ቀናት አካባቢ ይታያሉ። የኩፍኝ ምልክቶች በተለምዶ የሚከተሉትን ያካትታሉ:

• ትኩሳት
• ደረቅ ሳል
• የአፍንጫ ፍሳሽ
• በጉንፋን የተዘጋ ጉሮሮ
• የአይን መቅላት (conjunctivitis)
• በአፍ ውስጥ በጉንጩ ውስጠኛው ሽፋን ላይ በቀይ ዳራ ላይ ቢጫ-ነጭ ማዕከሎች ያሏቸው ጥቃቅን ነጭ ነጠብጣቦች – እንዲሁም የኮፕሊክ ነጠብጣቦች ይባላሉ
• ብዙውን ጊዜ እርስ በርስ የሚፈሱ ከትላልቅ ጠፍጣፋ ነጠብጣቦች ያለው የቆዳ ሽፍታ

-ኢንፌክሽኑ ከ 2 እስከ 3 ሳምንታት ባሉት ደረጃዎች ውስጥ ይከሰታል

1 የኢንፌክሽኑ በሰውነታችን ውስጥ የሚሰራጨበት ጊዜ-በበሽታው ከተያዙ በኋላ በመጀመሪያዎቹ 10 እና 14 ቀናት ውስጥ የኩፍኝ ቫይረስ በሰውነት ውስጥ ይሰራጫል፣በዚህ ጊዜ ውስጥ ምንም የኩፍኝ ምልክቶች አይታዩም።
2 ልዩ ያልሆኑ ምልክቶች- በተለምዶ ከትንሽ እስከ መካከለኛ ትኩሳት ይጀምራል፣ ብዙ ጊዜ የማያቋርጥ ሳል፣ ንፍጥ፣ የዓይን መቅላት (conjunctivitis) እና የጉሮሮ መቁሰል። ይህ በአንጻራዊነት ቀላል ህመም ከ 2 እስከ 3 ቀናት ሊቆይ ይችላል።
3 የአጣዳፊ ህመም ጊዜ -ሽፍታው በትናንሽ ቀይ ነጠብጣቦች የያዘ አንዳንዶቹም ትንሽ ከፍ ብለው ይወጣሉ፣ በጠባብ ስብስቦች ውስጥ ያሉ ነጠብጣቦች እና እብጠቶች ለቆዳው ደማቅ ቀይ መልክ ይሰጣሉ፣ፊት ላይ መጀመሪያ ይወጣል ፣በሚቀጥሉት ጥቂት ቀናት ውስጥ ሽፍታው ወደ እጆች፣ ደረትና ጀርባ፣ ከዚያም በጭኑ፣ እግሮች ላይ ይሰራጫል። በተመሳሳይ ጊዜ ከፍተኛ ትኩሳት ይነሳል ብዙውን ጊዜ ከ 40 እስከ 41 ይደርሳል።

4. የማገገም ጊዜ-የኩፍኝ ሽፍታው ለሰባት ቀናት ያህል ሊቆይ ይችላል። ሽፍታው ቀስ በቀስ በመጀመሪያ ከፊት እና ከጭኑ እና ከእግሮቹ ይጠፋል። ሌሎች የሕመሙ ምልክቶች እየጠፉ ሲሄዱ፣ ሽፍታው የነበረበት ሳል እና ማጨለም ወይም የቆዳ መፋቅ ለ10 ቀናት ያህል ሊቆይ ይችላል።
አንድ ሰው የኩፍኝ ቫይረስን መቼ ሊያስተላልፍ ይችላል?
• የኩፍኝ በሽታ ያለበት ሰው ለስምንት ቀናት ያህል ቫይረሱን ወደ ሌሎች ሊያስተላልፍ ይችላል ይህም ሽፍታው ከመውጣቱ ከአራት ቀናት በፊት ጀምሮ እና ሽፍታው ከታየ ለአራት ቀናት ከቆየ በኋላ ያበቃል።

መንስኤዎች
• ኩፍኝ በጣም ተላላፊ በሽታ ነው። የኩፍኝ በሽታ በቫይረሱ የተጠቃ ህጻን ወይም ጎልማሳ አፍንጫ እና ጉሮሮ ውስጥ በሚገኝ ቫይረስ ነው። የኩፍኝ በሽታ ያለበት ሰው ሲያስል ወይም ሲያወራ፣ ተላላፊ ጠብታዎች ወደ አየር ይረጫሉ፣ ሌሎች ሰዎች ወደ ውስጥ ሊተነፍሷቸው ይችላሉ። ተላላፊዎቹ ጠብታዎች ለአንድ ሰዓት ያህል በአየር ውስጥ ሊቆዩ ይችላሉ። ተላላፊዎቹ ጠብታዎች ለብዙ ሰዓታት ሊኖሩ እና ሊሰራጭ በሚችሉበት መሬት ላይ ሊያርፉ ይችላሉ። በኩፍኝ ቫይረስ የተበከለውን ነገር ከነኩ በኋላ ጣቶችዎን ወደ አፍዎ ወይም አፍንጫዎ በማስገባት ወይም አይንዎን በማሸት ሊያዙ ይችላሉ።
• የኩፍኝ ህመም ከያዛቸው ሰዎች ጋር የተጋለጡና ከዚህ በፊት በኩፍኝ በሽታ ያልተያዙ ወይም የኩፍኝ መከላከያ ክትባት ካልተከተቡ ሰዎች መካከል 90% የሚሆኑት በኩፍኝ ይያዛሉ።

አጋላጭ ምክንያቶች

ለኩፍኝ በሽታ የሚያጋልጡ ምክንያቶች የሚከተሉትን ያካትታሉ
• ያልተከተበ ሰው
• የቫይታሚን ኤ እጥረት መኖር
• ኤችአይቪ/ኤድስ ወይም ካንሰር

የሚያስከትለው ጉዳት

የኩፍኝ በሽታ ችግሮች የሚከተሉትን ሊያካትቱ ይችላሉ-
• ተቅማጥ እና ማስታወክ.
• የጆሮ ኢንፌክሽን
• ብሮንካይተስ
• የሳንባ ምች
• የአንጎል ኢንፌክሽን (Encephalitis)
• የእርግዝና ችግሮች- ነፍሰ ጡር ከሆንሽ የኩፍኝ በሽታን ለመከላከል ልዩ ጥንቃቄ ማድረግ አለብሽ ምክንያቱም በሽታው ያለጊዜው መወለድ፣ዝቅተኛ ክብደት ያለው ህጻን እንዲወለድ እና የፅንስ ሞት ሊያስከትል ይችላል።

መከላከያ መንገዶች

ክትባት

• በአገራችን ኢትዮጵያ ሁሉም ህፃናት በተወለዱ በ9 ወር እና በ15 ወር የኩፍኝ ክትባት መውሰድ ይኖርባቸዋል።
• ሁለት dose ክትባት መውሰድ 97% ኩፍኝን ለመከላከል እና እስከ ህይወት ድረስ ለመከላከል ውጤታማ ነው። ክትባቱን ከተከተቡ በኋላ በኩፍኝ የሚያዙ ጥቂት ሰዎች ሲሆኑ፣ ምልክቶቹ በአጠቃላይ ቀላል ናቸው።
• ክትባቱን ከተከተቡ ሴቶች የተወለዱ ወይም ኩፍኝ ስላላቸው ቀድሞውንም የመከላከል አቅም ያላቸው ሕፃናት ከተወለዱ በኋላ ለ6 ወራት ያህል ከኩፍኝ ይጠበቃሉ።

ሕክምና
የኩፍኝ ኢንፌክሽን አንዴ ከተከሰተ የተለየ ህክምና የለም። ሕክምናው እንደ እረፍት ያሉ ምልክቶችን ለማስታገስ የምወሰዱ ህክምናዎችን መስጠት እና ችግሮችን ማከም ወይም መከላከልን ያጠቃልላል።

ነገር ግን፣ ለቫይረሱ ከተጋለጡ በኋላ የኩፍኝ በሽታ የመከላከል አቅም የሌላቸውን ግለሰቦች ለመጠበቅ አንዳንድ እርምጃዎች ሊወሰዱ ይችላሉ።
መድሃኒቶች
• የኩፍኝ ኢንፌክሽን ሕክምና የሚከተሉትን ሊያካትት ይችላል-
• ትኩሳትን የሚቀንሱ መድሃኒቶች
• አንቲባዮቲክስ እርስዎ ወይም ልጅዎ ኩፍኝ እያለብዎት እንደ የሳንባ ምች ወይም የጆሮ ኢንፌክሽን ያለ የባክቴሪያ ኢንፌክሽን ከተፈጠረ ሐኪምዎ አንቲባዮቲክ ሊያዝዝ ይችላል።
• ቫይታሚን ኤ -ዝቅተኛ የቫይታሚን ኤ መጠን ያላቸው ህጻናት በጣም የከፋ የኩፍኝ በሽታ የመያዝ ዕድላቸው ከፍተኛ ነው፣ ለአንድ ልጅ ቫይታሚን ኤ መስጠት የኩፍኝ ኢንፌክሽን ክብደትን ይቀንሳል።

ራስን ለመንከባከብ ምን ማድረግ ይችላሉ?
እርስዎ ወይም ልጅዎ የኩፍኝ በሽታ ካለባቸው፣ ሃኪም ማማከር ይኖርቦታል፣ከ ባለሙያዎ ጋር ይገናኙ። እንዲሁም በራስዎ እነዚህን ነገሮች ይሞክሩ:
• እረፍት ማድረግ
• ብዙ ፈሳሽ መውሰድ
• ሳል እና የጉሮሮ መቁሰል ለማስታገስ እርጥበት ማድረቂያ ይጠቀሙ። እርጥበትን ወደ አየር መጨመር ምቾትን ለማስታገስ ይረዳል. አንዳንድ እርጥበት አድራጊዎች ውስጥ ባክቴሪያዎች እና ሻጋታዎች ሊበቅሉ ስለሚችሉ ቀዝቃዛ-ጭጋግ እርጥበት ማድረቂያ ይምረጡ እና በየቀኑ ያጽዱ።
• አፍንጫዎን ያርቁ፣ የሳላይን አፍንጫ የሚረጨው የአፍንጫው ውስጠኛ ክፍል እርጥብ እንዲሆን በማድረግ ብስጭትን ያስታግሳል።
• አይኖችዎን ያሳርፉ እርስዎ ወይም ልጅዎ ደማቅ ብርሃን የሚያበሳጭ ሆኖ ካገኙት፣ ልክ እንደ ብዙ የኩፍኝ በሽታ ያለባቸው ሰዎች፣ መብራቶቹን ይቀንሱ ወይም የፀሐይ መነፅር ያድርጉ። በተጨማሪም የንባብ መብራት ወይም የቴሌቪዥኑ ብርሃን የሚረብሽ ከሆነ ከማንበብ ወይም ቴሌቪዥን ከመመልከት ይቆጠቡ።
#ኩፍኝ
#Vaccine_preventable_disease
#Measles_Awareness
#MeQrez
#0952272727
#6757